Σύμπαν, σύνολα, οργανισμοί, κοινωνικές ομάδες, διαδραστικά πειράματα, υπολογιστές και άλλα αποτελούν συστήματα. Με την ανακάλυψη και οριοθέτησή τους από τις επιστήμες, άρχισαν να συνδυάζονται με άλλα πεδία, να ενοποιούνται ή να ετεροκαθορίζονται. Έτσι προέκυψε και η ανάγκη του ιεραρχικού ελέγχου. Πχ η μία και μοναδική αιτιακή εξίσωση που να περιγράφει το Σύμπαν στους Φυσικούς, ένα σύνολο που να περιλαμβάνει όλα τα σύνολα στα Μαθηματικά, ένα λογισμικό που να ελέγχει τα υπόλοιπα στην πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη, ένας αρχέτυπος μύθος που να καταλήγει σε όλους τους άλλους στη δημιουργική γραφή κλπ κλπ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, μία πρωτοποριακή ιδέα, η ίδια, να εμφανίζεται σε πολλά διαφορετικά πεδία και επιστήμες και έτσι να δημιουργούνται ποικίλες... γέφυρες, σε πολλά πράγματα. Το σημερινό άρθρο οριοθετεί αφενός την έννοια του συστήματος και αναδεικνύει το πρόβλημα των γνωσιακών χαρτών αλλά και της αλληλεπίδρασης. Έτσι θα αποκτήσετε άποψη από πρώτο χέρι για τα "δυναμικά παιδιά"...!

Ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου αποτελούν οντότητες που έχουν το χαρακτηριστικό ότι κάθε μία από αυτές αλληλεπιδρά ή συσχετίζεται με τουλάχιστον μίαν άλλη από το ίδιο σύνολο, καλείται σύστημα. Μία οντότητα που δε συσχετίζεται / αλληλεπιδρά με κανένα στοιχείο ενός συστήματος δεν αποτελεί μέρος του συστήματος. Ένα υποσύνολο των στοιχείων ενός συστήματος το οποίο είναι σύστημα από μόνο του λέγεται υποσύστημα.

Μία αυθαίρετη διαμέριση ή συσσώρευση οντοτήτων σε συστήματα αποτελεί μία υποκειμενική αφαιρετική έννοια.

Το γνωστικό πεδίο της διεπιστημονικής μελέτης συστημάτων ονομάζεται (γενική) θεωρία συστημάτων, ή αλλιώς συστημική επιστήμη. Η συστημική επιστήμη ερευνά την οργάνωση και τις αφηρημένες ιδιότητες της ύλης και της νόησης με σκοπό την ανακάλυψη γενικών αρχών που διέπουν διάφορες έννοιες ανεξάρτητα από κάποιο συγκεκριμένο εννοιολογικό πλαίσιο που αυτές ανήκουν, την ουσία τους, τον τύπο τους ή τη χωρική/χρονική κλίμακα ύπαρξης τους.

Σύμφωνα με τη μεταθεωρία TOGA, (A.M. Gadomski,1993), ουσιώδης πλευρά κάθε συστημικής θεωρίας είναι το σύνολο των άμεσων ή έμμεσων αξιωμάτων της, που οδηγούν σε ενοποιητικές έννοιες όπως μεταοντολογία, μετασύστημα και μεταθεωρία. Βασίζονται στις γενικές ιδιότητες των συστημάτων που απαρτίζονται από συστήματα και είναι τομέας πρακτικού ενδιαφέροντος και συνεχούς επιστημονικής έρευνας. 

Συστήματα στην πληροφορική και την επιστήμη υπολογιστών

Στην επιστήμη υπολογιστών και στην πληροφορική, θα μπορούσε να θεωρείται ως σύστημα μία μέθοδος ή ένας αλγόριθμος. Ένα παράδειγμα θα διαφωτίσει: υπάρχουν διάφορα συστήματα αρίθμησης, όπως το ρωμαϊκό, το δεκαδικό κλπ., διάφορα συστήματα για τη συμπλήρωση εγγράφων και καταλόγων και διάφορα συστήματα βιβλιοθηκονομίας. Το παράδειγμα αφορά τον ορισμό των στοιχείων που διασυνδέονται (στην περίπτωση αυτή προκειμένου να διευκολυνθεί η ροή πληροφορίας). Ένα σύστημα μπορεί επίσης να αποτελεί ένα πλαίσιο, είτε λογισμικού είτε υλικού, το οποίο είναι σχεδιασμένο κατάλληλα ώστε να επιτρέπει την εκτέλεση προγραμμάτων λογισμικού. 

Συστήματα στις κοινωνικές και γνωστικές επιστήμες και την διοικητική επιστήμη

Οι κοινωνικές και οι γνωστικές επιστήμες μελετούν συστήματα σε μοντέλα ανθρώπων και ανθρωπίνων κοινωνιών. Σε αυτά συμπεριλαμβάνουν λειτουργίες του ανθρωπίνου εγκεφάλου, νοητικές διεργασίες, συστήματα κανονιστικής ηθικής και κοινωνικές και πολιτιστικές μορφές συμπεριφοράς.

Τόσο στην διοικητική επιστήμη όσο και την επιχειρησιακή έρευνα και στη μελέτη της ανάπτυξης οργανισμών, οι ανθρώπινες οργανώσεις αντιμετωπίζονται ως συστήματα (εννοιολογικά συστήματα) αλληλεπιδρώντων στοιχείων, όπως υποσυστημάτων ή συσσωματώσεων συστημάτων, που είναι φορείς αναρίθμητων σύνθετων διαδικασιών και οργανωτικών δομών. Ο θεωρητικός της ανάπτυξης οργανισμών Πήτερ Σεντζ (αγγλ. Peter Senge) ανέπτυξε την ιδέα ότι οι οργανισμοί αποτελούν συστήματα στο βιβλίο του «Η Πέμπτη Αρχή» (αγγλ. The Fifth Discipline).

Η συστημική σκέψη είναι ένας τρόπος συλλογισμού και επίλυσης προβλημάτων που σε κάθε δοθέν πρόβλημα, ξεκινά με την αναζήτηση κοινών γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν συστήματα. Ο τρόπος αυτός σκέψης μπορεί να αποτελέσει ένα ηγετικό χάρισμα ή δεξιότητα. Ορισμένοι διαθέτουν την ικανότητα να σκέφτονται με γενικούς όρους ενώ παράλληλα να ενεργούν με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες που ισχύουν σε μία δοθείσα κατάσταση. Τέτοια άτομα μπορούν και λαμβάνουν υπ' όψιν τις δυνατές επιπτώσεις που θα έχουν οι αποφάσεις τους σε άλλα μέρη γενικότερων συστημάτων. Αυτό αποτελεί μία βάση της συστημικής συμβουλευτικής (αγγλ. systemic coaching) στην ψυχολογία.

Διάφοροι μελετητές της οργανωσιακής θεωρίας, όπως η Μάργκαρετ Γουίτλεϊ (αγγλ. Margaret Wheatley), έχουν επίσης περιγράψει τις εσωτερικές διεργασίες των οργανωσιακών συστημάτων στη βάση άλλων πλαισίων, όπως η κβαντική φυσική, η θεωρία του χάους και η αυτοοργάνωση συστημάτων.

Πηγή Βικιπαίδεια